Тыуған ил мәнфәғәте өсөн хеҙмәт итеү

трудиться на благо Родины — Тыуған ил мәнфәғәте өсөн хеҙмәт итеү

земные блага — тормош рәхәтлектәре

материальные блага — матди байлыҡтар

наслаждаться благами жизни — тормош рәхәтлектәренән кинәнеү

всех благ! — иң изге теләктәр!

ни за какие блага! — һис тә, һис бер хәлдә лә!

бери, благо дают — бирәләр икән, ал

составить стулья — ултырғыстарҙы теҙеп ҡуйыу

составить на поднос посуду — һауыт-һабаны батмусҡа ҡуйыу

составить уравнение — тигеҙләмә төҙөү

составить словарь — һүҙлек төҙөү

составить новое правительство — яңы хөкүмәт төҙөү

составить коллекцию марок — маркалар коллекцияһы йыйыу

составить капитал — капитал туплау

составить мнение — фекер тыуҙырыу

расход составит сто рублей — сығым йөҙ һум булыр

составить счастье чьё-л. — кемделер бәхетле итеү

составить цветы с подоконника на пол — гөлдәрҙе тәҙрә төбөнән иҙәнгә күсереп ҡуйыу

создать поэму — поэма ижад итеү

труд создал человека — хеҙмәт кешене барлыҡҡа килтергән

создать условия — шарт тыуҙырыу

создать армию — армия төҙөү

создать спортивные группы — спорт төркөмдәре ойоштороу

произвести ремонт — ремонт яһау

произвести следствие — тикшереү үткәреү

произвести товар — тауар етештереү

произвести впечатление — тәьҫир ҡалдырыу

произвести шум — шау-шыу сығарыу

произвести потомство — нәҫел ҡалдырыу

произвести в офицеры — офицер итеү

произвести на свет — тыуҙырыу, донъяға килтереү, ҡалдырыу

защищать Родину — Тыуған илде һаҡлау

служить Родине — Ватанға хеҙмәт итеү

приехать на родину — тыуған яҡҡа ҡайтыу

дать книгу почитать — китапты уҡырға биреп тороу

за эту вещь ты сколько дал? — был нәмә өсөн һин күпме бирҙең?

дать орден посмертно — орденды үлгәндән һуң биреү

дать взаймы — бурысҡа биреү

дать волю чувствам — тойғоларға ирек биреү

не дать спать — йоҡларға ирек бирмәү

дать высказаться — һөйләргә рөхсәт итеү

дай отдохну — ҡана, ял итеп алайым әле

дай я сам пойду — ҡана, үҙем барайым әле

дать волю рукам — ҡулды оҙайтыу, ҡулсырланыу

дать дорогу кому — юл күрһәтеү, тормош юлына сығарыу

дать жизнь — йән биреү, бала тыуҙырыу

дать занавес — шаршау төшөрөү

дать знать — белгертеү, хәбәр итеү

дать клятву — ант итеү

дать маху: — 1) һынатыу

2) бирешеү; дать начало чему — башлап ебәреү, башланғысы булыу

дать понять — аңғартыу, һиҙҙереү

дать свет — яҡтылыҡ (ут) биреү, яҡтыртыу

дать себе труд — тырышып ҡарау, үҙеңде ышандырыу

дать слово: — 1) кому берәйһенә һөйләргә һүҙ биреү

2) вәғәҙә (һүҙ) биреү; дать стрекача (тягу) — табан ялтыратыу, шылыу

дать урок кому — һабаҡ (кәрәген) биреү, арт һабағын уҡытыу

дать шпоры — ҡабаландырыу, тиҙләтеү

как пить дать — һис һүҙһеҙ, һис шикһеҙ

не дать в обиду — арҡалау, яҡлашыу

ни дать ни взять — тап (тас), һуйып ҡаплаған

он тебе даст! (угроза) — ул һинең кәрәгеңде бирер!

я тебе дам! — кәрәгеңде бирермен!

дать обед в честь юбиляра — юбиляр хөрмәтенә мәжлес ойоштороу

дать квартиру — фатир биреү

дать землю арендаторам — ҡуртымсыларға ер биреү

ему нельзя дать больше сорока лет — уға ҡырҡ йәштән дә артыҡ биреп булмай

дать трудное задание — ауыр эш биреү

дать интересный концерт — ҡыҙыҡлы концерт биреү

дать доход — килем (уңыш) биреү

дать хороший урожай — яҡшы уңыш биреү

дать залп — залп биреү

дать сигнал — сигнал биреү

дать осадок — төбөнә ултырыу, һарҡынды барлыҡҡа килеү

дать трещину — ярыҡ барлыҡҡа килеү, ек хасил булыу

дать течь — һыу аға башлау

дать осечку — атылмау, сағылмау

создатель эпопеи — эпопея тыуҙырыусы

народ – созидатель духовного богатства — халыҡ – рухи байлыҡ тыуҙырыусы

народ – творец истории — халыҡ – тарихты тыуҙырыусы

творить произведения — әҫәрҙәр тыуҙырыу

творить добро — изгелек эшләү

земля и вода — ер һәм һыу

пахать землю — ер һөрөү

в недрах земли — ер ҡуйынында

комок земли — ер киҫәге

залежные земли — ҡалдау ерҙәр

национализация земли — ерҙе национализациялау

продать земли — ер һатыу

родная земля — тыуған ил

башкирская земля — башҡорт иле

земля обетованная — бәхет иле

земля горит под ногами у кого — ҡайҙа баҫырға урын тапмай (ауыр хәлгә ҡалыу хаҡында)

за тридевять земель — йәһәннәм төбөндә, ете ҡат ер аҫтында

земли под собой не слышать (не чуять) — ҡайҙа баҫҡанды белмәү, түбә күккә тейеү

из-под земли достать — нисек тә табыу

(как, точно) сквозь землю провалился — ер упҡандай юҡ булды

готов (рад) сквозь землю провалиться — ер тишегенә инеп китерҙәй булыу

словно из (из-под) земли вырасти — ҡапыл ҡалҡып сығыу, күктән төшкәндәй булыу

предать земле — ерләү

пуп земли ирон. — донъя кендеге (тотҡаһы)

сровнять с землёй — ер менән тигеҙләү (емереп тар-мар итеү)

стереть с лица земли — ер йөҙөнән юҡ итеү

ковать железо — тимер сүкеү

ковать оружие — ҡорал сүкеп яһау

ковать коня — ат дағалау

ковать победу — еңеүҙе яулау

ковать свою судьбу — үҙ яҙмышыңды үҙең хәл итеү

куй железо, пока горячо — тимерҙе ҡыҙыуында һуҡ

обязать выехать в срок — ваҡытында сығып китеүҙе талап итеү

этим вы меня очень обяжете — бының менән һеҙ мине бик бурыслы иттерәһегеҙ

предать Родину — Тыуған илде һатыу

предать суду — судҡа биреү

предать гласности — фашлау

предать забвению — онотоу

предать земле — ерләү, ергә күмеү

предать огню и мечу — емереп, яндырып ташлау

трудиться на благо Родины — Тыуған ил мәнфәғәтенә хеҙмәт итеү

трудиться над задачей — мәсьәлә өҫтөндә эшләү

трудиться понять — аңларға тырышыу

экскаватор влёк каменную глыбу — экскаватор ҙур таш киҫәген һөйрәне

его влечёт к искусству — уны сәнғәт ҡыҙыҡһындыра

меня влечёт в родные места — күңелем тыуған яҡтарға тартыла

влечь за собой что — сәбәп булыу, алып барыу, килтереү

воспроизвести мотив — көйҙө иҫкә төшөрөү

воспроизвести картину боя — һуғыш картинаһын тергеҙеү

импонировать своим слушателям — тыңлаусыларҙа үҙеңә ҡарата хөрмәт уятыу

положить книгу на стол — китапты өҫтәлгә ҡуйыу

влезть на дерево — ағасҡа менеү

надеть на ребёнка пальто — балаға пальто кейҙереү

на разные голоса — төрлө тауыштарға

на новый лад — яңыса

бег на сто метров — йөҙ метрға йүгереү

закрыть на замок — йоҙаҡҡа бикләү

пятнадцать разделить на пять — ун биште бишкә бүлеү

три умножить на три — өстө өскә ҡабатлау

он моложе своего брата на пять лет — ул үҙенең ағаһынан биш йәшкә йәшерәк

сидеть на стуле — ултырғыста ултырыу

лежать на диване — диванда ятыу

вина на мне — ғәйеп миндә

все заботы по дому на ней — бөтә өй мәшәҡәттәре уның өҫтөндә

выступать на съезде — съезда сығыш яһау

учиться на курсах — курстарҙа уҡыу

находиться на излечении — дауаланыуҙа (булыу)

быть на иждивении брата — ағаһы тәрбиәһендә булыу

на той неделе — теге аҙнала

на утренней заре — иртә таңда

свалить вину на другого — ғәйепте башҡа берәүгә ауҙарыу

переписать дом на сына — өйҙө улы исеменә күсереп яҙҙырыу

на ней было пальто — уның өҫтөндә пальто ине

кататься на коньках — конькиҙа шыуыу

приехать на лошади — ат менән килеү

жарить на масле — майҙа ҡыҙҙырыу (майға ҡурыу)

завод работает на нефти — завод нефть менән эшләй

мазь на вазелине — вазелинлы май

варенье на сахаре — шәкәрҙә әҙерләнгән ҡайнатма

на лету — осоп барғанда

на бегу — йүгереп барғанда

на скаку — сабып барғанда

на ходу — барғанда

вернуться на родину — тыуған илгә ҡайтыу

пойти на завод — заводҡа эшкә барыу

идти на голос — тауыш ишетелгән яҡҡа барыу

двигаться на восток — көнсығышҡа табан хәрәкәт итеү

дверь на улицу — ишек урамға табан

наткнуться в темноте на камень — ҡараңғыла ташҡа барып бәрелеү

наскочить на забор — ҡоймаға барып бәрелеү

встреча назначена на завтрашний день — осрашыу иртәгәһе көнгә билдәләнгән

запасаться на зиму — ҡышҡа әҙерләү

приехать на две недели — ике аҙнаға килеү

на первый раз — беренсе тапҡырға

со дня на день — бөгөн-иртәгә, яҡын көндәрҙә, тиҙ арала, ошо арала

с минуты на минуту (с часу на час) — бына хәҙер, хәҙер-хәҙер (тип тороу)

отдать на воспитание — тәрбиәгә биреү

сдать на хранение — һаҡлау өсөн тапшырыу

отрез на платье — күлдәклек тауар

комната на пять человек — биш кешелек бүлмә

учиться на врача — табиплыҡҡа уҡыу

на, возьми — мә, ал

вот тебе и на — бына һиңә кәрәк булһа (ныҡ аптырау белдергәндә әйтелә)

гладить по голове — баштан һыйпау

идти по улице — урамдан барыу, урам буйлап барыу

разложить книги по столу — китаптарҙы өҫтәлгә таратып ташлау

рассадить по местам — урындарға ултыртып сығыу

разлить по стаканам — стакандарға ҡойоп сығыу

смотреть по сторонам — тирә-яҡҡа ҡарау

ходить по театрам — театрҙарға йөрөү

тоска по родине — тыуған илде һағыныу

соскучиться по детям — балаларҙы юҡһыныу

в каждой комнате по одному окну — һәр бүлмәлә берәр тәҙрә

все купили по одной книге — бөтәһе лә берәр китап һатып алды

заниматься по часу в день — көнөнә берәр сәғәт шөғөлләнеү

клевать по зёрнышку — бөртөкләп сүпләү

платить по часам — сәғәтләп түләү

расфасовать яблоки по килограмму — алманы килограмлап үлсәп төрөү

стоять по пояс в воде — билгә ҡәҙәр һыу эсендә тороу

снег по колено — ҡар тубыҡтан

прочитать с первой по десятую главу — беренсенән унынсы бүлеккә тиклем уҡыу

по сей день — ошо көнгә тиклем

по два — икешәрләп

по три — өсәрләп

по четыре — дүртәрләп

по пятеро — бишәрләп

по шестеро — алтышарлап

по истечении срока — ваҡыты уҙғандан һуң

по окончании работы — эш бөткәс

ходить по комнате — бүлмәлә йөрөү

гулять по саду — баҡсала йөрөү

путешествовать по стране — ил буйлап сәйәхәт итеү

гладить по шерсти — йөндөң ыңғайына һыпырыу

идти по ветру — ел ыңғайына барыу

идти по следу зверя — йәнлектең эҙенән барыу

плыть по течению — ағым ыңғайына йөҙөү

жить по правде — дөрөҫлөк менән йәшәү

уехать по совету врачей — табиптарҙың кәңәше буйынса китеү

уволиться по собственному желанию — үҙ теләгең менән эштән китеү

писать по старой орфографии — иҫке орфография буйынса яҙыу

движение по графику — график буйынса хәрәкәт

судить по внешности — тышҡы ҡиәфәткә ҡарап фекер йөрөтөү

послать по почте — почта менән ебәреү

говорить по телефону — телефондан һөйләшеү

передать по радио — радио аша тапшырыу

отсутствовать по болезни — ауырыу сәбәпле булмау

ошибиться по рассеянности — хәтерһеҙлек арҡаһында яңылышыу

работы по озеленению города — ҡаланы йәшелләндереү буйынса эштәр

исследование по физике — физика буйынса тикшеренеү

приказ по школе — мәктәп буйынса приказ

хлопоты по хозяйству — хужалыҡ буйынса хәстәрлек

брат по матери — әсәй яғынан ағай

учитель по профессии — профессияһы буйынса уҡытыусы

старший по возрасту — йәш яғынан өлкәне

важный по значению — әһәмиәте буйынса мөһим